لوله گذاری در شرایط خاص

1-14-1-2 نصب خط لوله فولادی بالای سطح زمین

خط لوله فولادی که بالای سطح زمین نصب می شود حسب مورد ممکن است روی سطح زمین و یا خاکریز و یا پایه های خاص نصب شود.

در مواردی که نصب خط لوله فولادی روی سطح زمین طبیعی یا روی خاکریز می شود، لازم است هر شاخه لوله روی چند تکیه گاه قرار گرفته و تکیه گاه ها طوری طراحی شوند که زیر لوله بالاتر از سطح زمین طبیعی یا خاکریز حفظ شده تا از تماس لوله با خاک جلوگیری شود. استقرار لوله در تکیه گاه باید طوری باشد که لوله را در جای خود محکم نگهدارد.

تکیه گاه خطوط لوله فولادی انتقال آب معمولاً از نوع زین بتنی 1 و یا از نوع طوقه باربر 2 و یا بلوکهای مهاری 3 می باشد.

1-1-14-1-2 تکیه گاه از نوع زین بتنی

در مواردی که خط لوله افقی بوده و یا شیب آن کم باشد، خط لوله را می توان روی تکیه گاه های از نوع زین بتنی نصب کرد.

7 نمونه تکیه گاه از نوع زین بتنی نشان داده شده است. این تکیه گاه عبارت است از یک زین بتنی که لوله را با -1- در شکل 2 زاویه ای بین 90 تا 120 درجه در بر می گیرد. لوله فولادی توسط یک کرپی 4 فولادی که در طرفین لوله به پایه بتنی پیچ می شود، در پایه مهار می گردد.

برای حفاظت پوشش یا سطح خارجی لوله فولادی، لازم است فاصله بین لوله و زین بتنی با چند لایه نمد که بین هر دو لایه یک لایه گرافیت قرار داده شده و یا مصالح مناسب دیگر مورد قبول مهندس مشاور (مانند نئوپرین)، پر شود.

درجه بین لوله و زین بتنی، حسب قطر و α = فاصله مناسب این نوع تکیه گاه ها از یکدیگر در حالت تکیه گاه آزاد و زاویه 120 3 ارائه شده است. -1- ضخامت جداره لوله در جدول شماره 2

2-1-14-1-2 تکیه گاه از نوع طوقه باربر

در عبور خط لوله از سربالایی ها و یا سرازیری ها که تکیه گاه های از نوع زین بتنی نمی تواند لوله را محکم نگاهداشته و مانع 8 نشان -1- سرخوردن آن شود، لازم است از تکیه گاه های از نوع طوقه باربر استفاده شود. طرح کلی این تکیه گاه در شکل شماره 2 داده شده است.

این تکیه گاه عبارت است از یک طوقه فولادی که از پروفیلی به مقطع سپری یا مستطیل توپر ساخته شده و قطر داخلی آن، با رواداری قابل قبول از نظر عبور لوله از آن، برابر قطر خارجی لوله است. برای ایجاد تکیه گاه، باید طوقه را روی سرساده لوله سر داد تا در محلی که برای تکیه گاه در نظر گرفته شده قرار گیرد. سپس، لبه های خارجی طوقه را از دو طرف و در تمام طول محیط به جدار لوله جوش داد. برای اتصال هر طوقه به پی بتنی، باید از دو قطعه فولادی به ابعاد مناسب استفاده کرد که از یک طرف به طوقه جوش داده شده و از طرف دیگر با پیچ و مهره یا جوش به صفحه فولادی پایه 1 که در بتن پی کار گذاشته شده متصل شود. ابعاد مقطع طوقه، ابعاد قطعات اتصالی فولادی و ابعاد پی بتنی باید طوری طراحی شوند که اولاً، مقاومت کافی در مقابل نیروهای وارده را داشته باشند و ثانیاً لوله را در ارتفاع مورد نظر نگهدارند.

در عبور از بستر رودخانه ها و آب روها و یا عبور از زمی نهای گود و یا اراضی در معرض آب گرفتگی بر اثر سیل یا طغیان رودخانه ها، که در نظر است برای اجتناب از تماس زیر لوله با آب، خط لوله در ارتفاع بالاتر از سطح آب نصب شود، لازم است تکیه گاه های لوله که حسب مورد ممکن است از نوع زین بتنی و یا طوقه باربر باشد روی پایه هایی با ارتفاع مناسب نصب شوند تا زیر لوله حداقل 50 سانتیمتر بالاتر از حداکثر سطح آب قرار گیرد.

9 دو نوع نمونه عبور عرضی از موانع با استفاده از طوقه باربر نشان داده شده است. تیپ شماره یک با طول -1- در شکل شماره 2 حداکثر 20 متر برای عبور از موانعی مانند کانالها و تیپ شماره دو برای عبور از موانعی مانند رودخانه ها مناسب می باشند.

برای نصب قطعاتی از قبیل اتصالی انبساط، شیرآلات و نظایر آن در شیب و سربالایی، دو عدد طوقه باربر متوالی با فاصله مناسب پیش بینی و قطعه مورد نظر در میان دو طوقه باربر قرار داده شده و نصب می گردد. در این حالت، امکان انبساط و انقباض کل خط لوله باید در محل تکیه گاه ها (مثلاً با استفاده از سوراخ لوبیایی در محل اتصال به پایه ها) برقرار شود.

3-1-14-1-2 تکیه گاه از نوع بلوک مهاری

بلوکهای مهاری عمدتاً برای مهار لوله در شیب کاربرد دارند و همان عمل طوقه باربر را در این مواقع انجام می دهند. در مواقعی که لوله در مناطق با رطوبت زیاد نصب می شود، طوقه های باربر می توانند در معرض زن گزدگی قرار گیرند. لذا استفاده از بلوکهای بتنی در این مناطق مناس بتر است.

در این نوع تکیه گاه، قسمتی از لوله در داخل بتن مدفون می شود. این بتن با ریشه مناسب در داخل زمین، حالت یک وزنه نگهدارنده را دارد. برای ثابت ماندن لوله در داخل بلوک بتنی، اطراف لوله باید یک و یا دو حلقه فولادی مهارکننده جوش داده شود.

10 ، جزئیات عمومی بلوک مهارکننده منعکس است. -1- در شکل شماره 2

2-14-1-2 عبور از موانع زمینی

تقاطع های زمینی مانند عبور خط لوله از زیر رودخانه یا آبراهه و کانال، مسیل، جاده ها، بزرگراه ها، راه آهن و غیره می باشد. برای عبور از هر یک از موانع فوق الذکر، باید مطابق نقشه های اجرایی مربوط عمل نمود.

پیمانکار موظف است قبل از آغاز عملیات اجرایی عبور از تقاطعها، محل نصب احتمالی تأسیسات زیرزمینی را با کاربرد روشها یا وسایلی از قبیل دستگاه اولتراسونیک یا حفر ترانشه های دستی و چاله های آزمایشی یا با مراجعه به سازمانهای ذیربط مشخص نماید. مهمترین نکات در عبور از موانع زمینی به شرح زیر می باشد.

الف – برای کاهش مدت زمان کارها و ایجاد کمترین اختلال برای استفاده کنندگان، باید با توجه به نوع موانع، مناسب ترین زمان برای عبور از آنها انتخاب شود. رعایت توصیه های مندرج در مجوزهای صادره از طرف مقامات ذیصلاح و یا صاحبان خصوصی جاده ها، ساختمانها و تأسیسات زیرزمینی الزامی است. این توصیه ها ممکن است شامل نحوه وقفه در ترافیک، چگونگی عبور از موانع و نحوه بازسازی مسیر و اقدامات احتیاطی دیگر باشد.

ب – عبور از جاده ها و بزرگراه ها باید در تاریخ و مدت زمان معین و طبق دستورالعمل توافق شده با مقامات وزارت راه و پلیس راه و یا راهنمایی و رانندگی با رعایت مسایل ایمنی و نصب وسایل لازم از قبیل علائم راهنمایی و چراغ چشمک زن انجام گیرد.

پ – چنانچه براساس نقشه های اجرایی، عبور لوله باید با حفر تونل انجام پذیرد و در صورت استفاده از غلاف محافظ، رعایت نکات زیر ضروری می باشد.

– قبل از شروع به حفر تونل در هر تقاطع، محل آن را پیمانکار بازرسی نموده و اندازه های لازم برای غلاف و لوله را تعیین نماید.

– تونل حفر شده باید طوری باشد که لوله عایق شده بدون صدمه، در تونل یا غلاف قرار گیرد.

– پیمانکار مسئولیت حفاظت و ایمنی از تأسیسات را به عهده داشته و باید کلیه عملیات لازم را برای تقویت این تأسیسات به کار بندد.

– در مواردی که حفاری تونل به صورت دستی یا مکانیکی انجام و حفره خالی در مسیر باقی می ماند که موجب ریزش خاک اطراف می شود، این حفره خالی باید با تزریق ملات ماسه سیمان و با نظر مهندس مشاور پر شود.

– غلاف لوله باید تا انتهای حریم جاده ها یا راه آهن امتداد یابد. طول لوله که در غلاف جای می گیرد، باید کاملاً عایق بندی شود و به مجرد کارگذاری لوله، سلامت عایق کنترل و در صورت مشاهده صدمه احتمالی، طبق نظر مهندس مشاور ترمیم گردد.

– در دو طرف غلاف باید لوله های هواکش مطابق نقشه های اجرایی مربوط نصب شود.

– باید دقت کافی شود که از ورود خاک، آب، گل و غیره به داخل غلاف یا لوله جلوگیری شود.

ت – چنانچه عبور لوله یا غلاف در محل تقاطع جاده ها و با توافق مقامات مربوط، به صورت ترانشه باز انجام شود، رعایت نکات زیر ضروری می باشد.

– حفاری به صورت دو قسمتی و با ایجاد جاده دسترسی فرعی صورت گیرد تا عبور ترافیک دچار وقفه نشود.

خاکبرداری و خاکریزی و مرمت جاده باید طبق مشخصات طرح و زیر نظر مهندس مشاور و کسب مجوزهای لازم از مقامات ذیصلاح انجام شود.

– حداقل فاصله بین غلاف محافظ و سطح تمام شده جاده که روی نقشه های اجرایی و یا مجوز صادره مشخص شده و یا از طرف مهندس مشاور تعیین می شود، تأمین گردد.

– در محل هایی که عبور خط لوله از موانع بدون غلاف صورت می گیرد، نحوه عبور از موانع مزبور باید طبق نقشه ها و یا طبق دستور مهندس مشاور انجام شود.