در آبیاری قطره‌ای آب از یک شبکه لوله کم فشار به صورت یک الگوی از قبل تعیین شده ، پخش می‌گردد . وسیله خروج آب به خاک « قطره ‏چکان « نام دارد . قطره چکانها از طریق یک نازل باریک یا مسیر جریان طویل ، فشار موجود در شبکه لوله را کاهش میدهند و موجب کاهش ‏دبی تخلیه تا حدود لیتر بر ساعت میشوند . آب بعد از خروج از قطره چکان توسط نیروهای کاپیلارتی و ثقل در نیمرخ خاک جریان می‌یابد ، بنابراین سطحی که به وسیله هر قطره چکان ‏خیس می‌شود با عوامل محدود کننده جریان افقی آب محدود می‌گردد . در سیستمهای قطره‌ای دور آبیاری یک روز و حتی در صورت نیاز ‏کمتر امکان پذیر است‎ .‎ برای درختان و تا‌‌کها که گیاهانی دائمی با فاصله زیاد از یکدیگر می‌باشند ، قطره چکا‌نها به صورت واحدهای ساخته شده مجزا بوده و ‏توسط یک زایده به خط انتقال آب مرسوم به لوله فرعی قطره چکان ، شیلنگ لوله فرعی یا لوله فرعی متصل میگردند‎.‎ برخی قطره چکانها به صورت لوله‌های اسپاگتی شکل بوده و چند خروجی دارند . این امر برای افزایش سطح خیس شده با حداقل افزایش در ‏هزینه است . برای گیاهان ردیفی کمتر دائمی مانند گوجه فرنگی ، نیشکر و توت فرنگی ، لوله فرعی و قطره چکانها را با هم به صورت یک ‏واحد قابل جدا ساختن میسازند که یا سوراخ‌هایی به فواصل 9 تا 36 اینچ دارند مانند لوله دو محفظه‌ای و یا دیواره‌های متخلخلی دارند که آب ار ‏آنها به بیرون تراوش مینماید . در هر دونوع سیستم قطره‌ای ، لوله‌های فرعی به خط انتقال آب مرسوم به مانفولد متصل می‌شوند‎ .

محاسن آبیاری قطره‌ای‏‎ : ‎

آبیاری قطره‌ای آسان‌ترین راه آب دادن به هر گیاه مانند درختان و تاکها‌ست و کمبود رطوبت خاک را قبل از پیداش مکش بالاتر اثر مصرف آب ‏به وسیله گیاه از طریق تبخیر و تعرق ، بر طرف می‌سازد . یک سیستم آبیاری قطره‌ای به علت کاربرد موثر آب و نیروی کارگر دارای مزایای ‏آگرونومیکی ، آگروتکنیکی و اقتصادی منحصر به فرد است .

صرفه جوئی در میزان آب و هزینه‌ها :

آبیاری قطره‌ای هزینه‌های بهره برداری را کاهش می‌دهد و این مسئله اساسی در این روش جدید ‏است . سیستم‌های قطره ای به آب کمتری نسبت به سایر سیستمهای متداول آبیاری نیاز دارد . مثلاً‌ در باغات درختان جوان ، آبیاری با ‏سیستم قطره‌ای تنها نصف آب مورد نیاز آبیاری بارانی یا سطحی مصرف می‌کند . با مسن‌تر شدن درختان ، صرفه‌جوئی در آب با سیستم ‏قطره‌ای کاهش می‌یابد ما هنوز برای بسیاری باغداران آبیاری موثر با سیستم قطره‌ای بعلت کمبود و قیمت بالای آب ، اهمیت دارد . هزینه ‏کارگر برای آبیاری را می‌توان کاهش داد ، زیرا در سیستم قطره‌ای کافی است که پخش آب تنظیم گردیده و سیستم به کار انداخته شود . این ‏تنظیم‌ها توسط وسایل اتوماتیکی انجام می‌گیرد که نیاز به کارگر چندانی ندارد‎ . ‎

‎ ‎عملیات زراعی آسانتر ‎ :‎

‎از آنجا که بیشتر سطح خاک هرگز با آبیاری قطره‌ای خیس نمی‌شود ، رشد علف هرز کاهش می‌یابد . در نتیجه هزینه کارگر و مواد ‏شیمیایی برای کنترل علف هرز پائین می‌آید . همچنین چون با آبیاری قطره‌ای خاک کمتری خیس می‌شود ، عملیات زراعی دیگر در باغات را ‏می‌توان لاینقطع ادامه داد . مثلاً در گیاهان ردیفی ، فاروهائی که کارگران روی آنها راه می‌روند نسبتاً خشک و محکم باقی می‌ماند . ‎کودها را می‌توان در آب آبیاری تزریق نمود که با این کار نیازی یه نیروی کارگر برای پخش آنها روی زمین نیست . برای این منظور ‏کودهای بسیار محلولی در بازار موجود بوده و انواع خدید آنها کودپاشی از طریق سیستم قطره ای را گسترده ساخته است . بعلت کنترل بیشتر ‏روی محل و زمان پخش کود با سیستم قطره ای ، کارایی کود پاشی افزایش یافته است‏‎ .‎

‎ ‎به کارگیری آ‌ب شور ‎ :‎

‎آبیاری‌های مکرر رطوبت خاک را در حدی نگه ‌می‌دارد که بین دو حالت خیلی خشک و خیلی ترنوسان نمی کند و بیشتر قسمت های خاک از ‏هوای کافی برخوردار است . خیس ماندن خاک بین آبیاریها ، نمکهای موجود در محلول را رقیق تر نگه میدارد . بهمین جهت در سیستم قطره ای ‏می‌توان از آب با شوری بیشتری نسبت به سایر روش‌های آبیاری استفاده کرد‎ .‎ ‎ ‎مورد استفاده در خاک‌های صخره‌ای و شیب‌های تند : سیستم‌های آبیاری قطره ای را می‌توان طوری طراحی کرد که در هر نوع توپوگرافی ‏به نحو موثر قا بل استفاده باشد . در اراضی صخره ای ، حتی اگر فاصله بین درختان نامنظم و اندازه آنها متفاوت باشد ، می توان آبیاری قطره ‏ای را به نحوی موثر به کار گرفت زیرا آب بسیار نزدیک به هر درخت پخش می شود‎ . ‎‏ ‏

معایب آبیاری قطره ای‏‎ :‎

‎ ‎هزینه نسبتاً بالا ، گرفتگی قطره چکانها ، ایجاد شوری موضعی و پخش نا منظم و لکه لکه ای رطویت خاک از معایب اصلی سیستم های آبیاری ‏قطره ای بشمار می آیند‎ . ‎

‎ ‎گرفتگی ‎ :‎

‎ ‎چون خروجی فطره چکانها بسیار ریز هستند ، ذرات معدنی یا آلی موجب گرفتگی آنها می شوند . گرفتگی باعث کاهش دبی تخلیه ، غیر ‏یکنواختی پخش آب و در نتیجه صدمه به گیاه می گردد . در برخی موارد ، ذراتی در آب آبیاری موجود است و قبل از ورود به شبکه لوله ها ‏تصفیه نمی شود . در موارد دیگر ، ذرات در داخل خط لوله یا با تبخیر آب از روزنه قطره چکانها بین آبیاریها وارد آب می شوند .اکسید آهن ، ‏کربنات کلسیم و بقایای جلبک و میکروبها در بعضی سیستم های آبیاری تشکیل شده اند . تصفیه شیمیائی آب منجر به حذف یا کاهش مشکل گرفتگی ‏قطره چکانها می گردد .

‎ ‎یکنواختی ‎ :‎

‎بیشتر قطره چکانهای قطره ای دارای فشار سرویس پائینی هستند ( 3 تا 20 پی اس آی ) . اگر مزرعه دارای شیب تندی باشد ، دبی قطره ‏چکان در خلال آبیاری تا حدود 50 درصد پیش بینی شده تغییر کرده و بعد از بستن آب ، قطره چکانهای پائین تر همچنان به تخلیه آب ادامه می ‏دهند . برخی گیاهان بیشتر و گیاهان دیگر کمتر آب دریافت می کنند‎ .‎

‎ ‎شرایط خاک ‎ :‎

‎بعضی خاکها دارای سرعت نفوذ نهایی کافی برای دریافت دبی تخلیه قطره چکانها نبوده و تولید روان آب یا شرایط ماندابی می نمایند . با دبی ‏تخلیه 1 گالن برساعت ، خاک بایستی دارای سرعت نفوذ نهایی 5/0 اینچ بر ساعت باشد تا قطر دایره تر شده در اطراف قطره چکاناز 2 فوت ‏تجاوز نکند . معمولاً خاکهای شنی ، بویژه با لایه بندی افقی اندک ، برای آ بیاری قطره ای بسیار مناسب می باشند . اینگونه لایه بندی برای ‏آبیاری قطره ای مفید است زیرا حرکت جانبی آب را افزایش داده و حجم بیشتری از خاک را مرطوب می سازد . تجربه نشان داده است که ‏خاکهای دارای بافت متوسط مناسب آبیاری قطره ای بوده ، اما برخی خاکهای بافت ریز روان آب تولید کرده اند‏‎ .‎

‎ ‎تجمع نمک‎ : ‎

‎نمکها در سطح خاک تجمع یافته و خطر بالقوه ای برای گیاه فراهم می سازد زیرا بارانهای سبک املاح را به ناحیه ریشه گیاه منتقل می سازد . ‏بنابراین ، وقتی بعد از دوره تجمع نمک باران می آید ، آبیاری بایستی طبق برنامه ادامه یابد تا به اندازه 5 سانتی متر باران وارد خاک شود و نمکها ‏را از ناحیه ریشه گیاه خارج سازد.

‎ ‎در خلال آبیاری قطره ای ، نمکها در زیر سطح خاک و پیرامون حجم خیس شده خاک با قطره جکان نیز تجمع می یابد . خشک شدن خاک بین ‏آبیاری‌ها موجب حرکت معکوس آب خاک و اتنقال نمک از پیرامون ناحیه خیس شده به طرف قطره چکان می گردد حرکت آب بایستی همیشه دور ‏از قطره چکان باشد تا از صدمات ناشی از نمک جلوگیری شود‎ .‎

‎ ‎خطرات ‎ :‎

‎ ‎اگر حوادث کنترل نشده ای موجب قطع آبیاری گردد ، به گیاه سریعاً صدمه وارد می شود . زیرا توان ریشه ها برای گرفتن آب و مواد غذائی ‏به حجم نسبتاً کوچک خاک خیس شده محدود می گردد . جوندگان لوله های فرعی پلی اتیلن را می جوند برای رفع این مشکل و کنترل جوندگان ، ‏بایستی از لوله‌های فرعی از جنس پی وی سی استفاده کرد‏‎ .‎

‎ ‎با شکستن خط لوله انتقال آب اصلی یا درست کار نکردن سیستم تصفیه ، مقداری مواد زاید وارد آب می‌شود . با بروز این گونه حوادث ، ‏تعداد زیادی از قطره چگانها دچار گرفتگی می‌شوند که بایستی تعمیر یا تعویض گردند‎ .‎

منبع : bbk-iran.com