مونومر و پلیمر دو عبارتی هستند که در زمینه شیمی برای توصیف نوع مختلفی از مولکول‌ها استفاده می‌شوند.

مونومر، یک مولکول کوچک است که می‌تواند به صورت شیمیایی به سایر مونومرها پیوند بزند و مولکول بزرگتری به نام پلیمر تبدیل شود. واژه “مونومر” از واژگان یونانی “مونو” به معنی تک و “مروس” به معنی بخش گرفته شده است. این واژه به واقعیت اشاره دارد که مونومر یک واحد تک یا بنایی است که می‌تواند تکرار شود و با سایر مونومرها ترکیب شده و پلیمر ایجاد کند.

در مقابل، پلیمر یک مولکول بزرگ است که از زیرواحدهای تکراری به نام مونومرها تشکیل شده است. واژه “پلیمر” از واژگان یونانی “پلی” به معنی چند با بسیار و “مروس” به معنی بخش گرفته شده است. این واژه نشان می‌دهد که پلیمر از بسیاری از واحدهای تکراری یا مونومرها که به صورت زنجیره‌ای به یکدیگر پیوند خورده‌اند، تشکیل شده است.

زمانی که مونومرها از طریق فرایندی به نام پلیمریزاسیون، با یکدیگر واکنش شیمیایی می‌کنند، به طور معمول از طریق پیوندهای کووالانسی، پلیمری ایجاد می‌شود. این واکنش ممکن است از طریق مکانیسم‌های مختلفی مانند پلیمریزاسیون ترکیبی یا پلیمریزاسیون افزودنی انجام شود که به نوع مونومرهای مورد استفاده و ترتیب واحدهای مونومر در زنجیره پلیمری بستگی دارد.

پلیمرها می‌توانند در اندازه، ساختار و خواص بسیار متنوع و متفاوت باشند، به تفاوت مونومرهای استفاده شده و ترتیب واحدهای مونومر در زنجیره پلیمری بستگی دارد. واحدهای تکراری در یک پلیمر می‌توانند یکسان یا متفاوت باشند که به دست‌آوردن تنوع بسیار زیادی از ترکیبات و عملکردهای پلیمری امکان می‌دهد. مثال‌هایی از پلیمرها شامل مواد مشترکی مانند پلاستیک، لاستیک، پروتئین‌ها، دی‌ان‌ای و بسیاری از مواد ساخته شده مصنوعی است که در صنایع مختلف استفاده می‌شوند.

به طور خلاصه، تفاوت اصلی بین مونومر و پلیمر در اندازه و ساختار آنها است. مونومر یک واحد تک است که با سایر مونومرها می‌تواند ترکیب شده و پلیمر را تشکیل دهد که یک مولکول بزرگ است که از واحدهای تکراری یا مونومرها تشکیل شده است.

نمونه‌هایی از پلیمرها و مونومرها :

نمونه‌های پلیمرها:

پلی‌اتیلن: یکی از رایج‌ترین پلیمرها است که از مونومر اتیلن تولید می‌شود.
پلی‌استایرن: از مونومر استایرن تشکیل شده است و در تولید بسته‌بندی‌ها، قطعات الکتریکی و سازه‌های سبک استفاده می‌شود.
پلی‌وینیل کلراید (پی‌وی‌سی): این پلیمر از مونومر وینیل کلراید ساخته می‌شود و در تولید لوله‌ها، پنجره‌ها، کابل‌ها و کفپوش‌ها استفاده می‌شود.
پلی‌آمید (نایلون): از مونومرهای دی‌آمیدها تولید می‌شود و در صنعت پوشاک، فیلترها، قطعات مکانیکی و بسته‌بندی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پلی‌استر: از مونومرهای استری تشکیل شده است و در تولید الیاف مصنوعی، فیلم‌ها و پوشاک استفاده می‌شود.

نمونه‌های مونومرها:

اتیلن: مونومری است که به عنوان واحد تکراری در پلی‌اتیلن، پلی‌وینیل کلراید و بسیاری از پلیمرهای دیگر استفاده می‌شود.
استایرن: مونومری است که در تولید پلی‌استایرن، لاستیک و بسیاری از محصولات پلیمری دیگر استفاده می‌شود.
وینیل کلراید: مونومری است که در ساخت پی‌وی‌سی، فیلم‌های پلی‌وینیل کلراید و محصولات پلیمری دیگر استفاده می‌شود.
آکریلونیتریل: مونومری است که در ساخت پلی‌آکریلونیتریل و فیبر‌های کربنی استفاده می‌شود.
کپرولاکتام: مونومری است که در تولید نایلون و الیاف مصنوعی استفاده می‌شود.

این تنها چند نمونه از پلیمرها و مونومرها هستند و هنوز بسیاری دیگر وجود دارند.