افزایش تولید متانول در ایران

بزودی راه اندازی بزرگترین مجتمع تولید متانول جهان دراستان بوشهر راه اندازی خواهد شد. این در حالیست که شرکت‌های تولید کننده محصولات غیر پلیمری (مایع) همچنان با مشکلات و معضلات تهیه کشتی مخزندار رنج می برند. و اما ایران اسلامی با مشارکت بخش خصوصی در صدد راه‌اندازی 9 مجتمع دیگر تولیدکننده متانول در کشور است. نکته جالب توجه آن است که درباره سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی مجتمع‌های جدید پلیمری مدت‌ها است خبری منتشر نمی‌شود. آنچه بدیهی است، تمایل شدید بخش خصوصی برای راه‌اندازی مجتمع‌های غیر پلیمری نظیر، به علت خوراک گازی(گاز طبیعی) آنهاست که نسبت به خوراک مایع(نظیر نفتا،پلت فرمیت، لاین اند و …) بسیار ارزانتر است. نرخ فعلی گاز طبیعی برای صنعت پتروشیمی 735 ریال در هر متر مکعب است در حالیکه نرخ خوراک مایع به قیمت 95 درصد فوب خلیج فارس!. بنابر این انگیزه سرمایه گذاران در ایجاد و بهره برداری از مجتمع های گازی، به مراتب بیشتر است. پیش از نیز بسیاری از کارشناسان از بی عدالتی و مضرات تفاوت فاحش نرخ خوراک مایع و گازی سخن رانده اند ولی مصوبه دولت و مجلس مبنی بر افزایش تخفیف 5 درصدی از فوب خلیج فارس برای استفاده کنندگان از خوراک مایع به 35 درصد، هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد و بخشنامه اجرایی آن هنوز به واحدهای پتروشیمی و پالایشگاه ها ابلاغ نشده است. در این میان، مجتمع هایی که هم از خوراک گازی استفاده می‌کنند و هم محصولاتی با حاشیه سود بسیار بالا تولید می کنند، نظیر متانول و اوره و آمونیاک، از مزیتهای سرمایه گذاری و صرفه اقتصادی بیشتری برخوردارند. به این موارد باید این نکته را نیز اضافه کرد که در مقایسه با متانول،زنجیره ارزش پتروشیمی‌های پلیمری به دلیل طولانی بوده و تنوع محصولات ناشی از آن ارزش افزوده بسیار بیشتری در صورت استفاده از این محصولات در داخل کشور ایجاد می‌کند.

دامپینگ تولید کنندگان متانول ایرانی

با این وجود به نظر می‌رسد سیاست‌گذاری‌های نادرست در صنعت پتروشیمی کماکانادامه دارد ومورد تجدید نظر قرار نگرفته است ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که تولید بالای متانول در ایران، بازار جهانی این محصول را اشباع کرده و باعث کاهش ارزش نسبی این محصول شده است. علاوه بر این،دامپینگ و رقابت منفی تولید کنندگان متانول ایرانی،خریداران این محصولات از ایران را ترغیب به اخذ تخفیفهای فوق العاده ای نموده است که گاهأ 50 تا 100 دلار زیر قیمت بازار در هر تن می خرند. اما عواقب این سیاست‌ گذاری نادرست به تدریج در حال آشکار شدن است چنانکه صادرات متانول با مشکلات و کاهش قابل توجهی رو به رو شده است چنانکه در 4 ماهه نخست سال جاری صادرات متانول نسبت به مدت مشابه سال گذشته به نصف رسیدهو در مقابل صادرات محصولات پر ارزش تر پلیمری در مدت مشابه، با افزایش قابل توجهی رو به رو شده است. در واقع تولید محصولات پر حجم و کم ارزش، آن هم در مقیاس وسیع آنچنان که درباره تولید متانول در ایران عمل می‌شود،‌ انعطاف و انتخاب‌های ممکن را در برابر مشکلات بسیار کاهش خواهد داد.

سرمایه گذاری 5 میلیارد دلاری در بخش پتروشیمی خوراک گازی

از سوی دیگر، قرار است بخش اعظمی از مبلغ 5 میلیارد دلاری که از منابع صندوق توسعه ملی به توسعه صنعت پتروشیمی اختصاص یافته، به مصرف ساخت مجتمع های پتروشیمی‌ گازی با سهامداران خصوصی تعلق گیرد تا از محل منابع با ارزش صندوق توسعه ملی و به بهای گاز طبیعی ارزان، سود خالص قابل توجهی نصیب این مجتمع ها شود.

مشکلات مجتمع های پلیمری

بنابراین در صورت اضافه شدن صادرات محصولات پلیمری، این مواد می‌توانند به راحتی جای خالی متانول را در بازار صادراتی کشور پر کرده و ارز حاصل از صادرات محصولات پتروشیمی را به میزان بیشتری وارد کشور کنند. اما این مساله مستلزم توجه بیشتر به ایجاد چنین واحدهایی به جای واحدهای تولید کننده متانول یا اوره و آمونیاک است. همه این موارد در شرایطی است که واحدهای پلیمری با مشکلات جدی ناشی از کمبود خوراک مایع دست و پنجه نرم کرده و به همین دلیل اغلب این واحدها با وجود تولید محصولات با ارزش‌تر، تنها با بخشی از ظرفیت نصب شده خود فعالیت می‌کنند.

نیاز حمایتی صنایع پایین دستی

با مصرف داخلی نیمی از محصولات پتروشیمی که سالانه به صورت خام صادر می‌شود،‌ می توان بیش از 2 میلیون شغل پایدار در کشور ایجاد کرد. تنها برای نمونه می‌توان به اشتغال زایی صنایع پایین‌دستی یا تکمیلی پتروشیمی اشاره کرد اما صنایع پایین‌دستی نیز با مشکلات ناشی از سیاست ‌های نادرست وزارت صنعت، معدن و تجارت درگیر بوده و بازارهای خود را به تدریج در کشورهای همسایه از دست می ‌دهند.

امکان خلق 100 میلیارد دلار درآمد از فازهای پارس جنوبی

با راه‌اندازی فازهای در دست اجرای فازهای پارس جنوبی، کشورمان می تواند به درآمدی بالغ بر 100 میلیارد دلار در سال دست یابد. آنچه مسلم است، پارس جنوبی از مناطق مهم و تاثیرگذار در صنعت نفت و گاز کشور است و با تلاش متخصصان داخلی و با وجود تحریم ‌های بین‌المللی، با شتاب و کیفیت خوبی در دست اجراست و انتظار می رود درموعد مقرر شاهد تکمیل و راه‌اندازی فازهای مختلف آن باشیم .بدون شک تعداد پروژه‌های مشابه پارس جنوبی در جهان از 20 پروژه فراتر نمی‌رود و پارس جنوبی جزو طرح‌های بزرگ دنیاست. در حال حاضر بیش از 55 هزار نفر در این حوزه مشغول به فعالیت هستند که با احتساب اشتغال غیرمستقیم آن ، منطقه پارس جنوبی توانسته استنزدیک به 400 هزار نفر را به کار و فعالیت اقتصادی و تولیدی مشغول سازد. ارزش اقتصادی سالانه هر طرح پارس جنوبی (شامل دو فاز استاندارد) بیش از 8 میلیارد دلار است که این رقم تحول بزرگی در شاخص تولید ناخالص ملی کشور (gnp)ایجاد خواهد کرد.

اثرات پروژه های پارس جنوبی بر تولید ناخالص ملی

بنابر اظهار مسئولین، هر فاز پارس جنوبی یک‌درصد به تولید ناخالص ملی اضافه می‌کند و با بهره‌برداری از 19 طرح استاندارد گازی این میدان می‌توان شاهد افزایش حدودأ19 درصدی تولید ناخالص ملی ایران، ناشی از اجرای طرح‌های پارس جنوبی بود.

افزایش تولید گاز طبیعی در کشور

آنچه مسلم است، تکمیل فازهای در دست احداث موجبات افزایش چشمگیر تولید روزانه گاز در این منطقه می‌شود که ارزش اقتصادی بسیار زیادی نیز به همراه دارد. طبق آخرین بررسی ها، با تکمیل فازهای در دست اجرا در پارس جنوبی،روزانه 800 میلیون مترمکعب گاز بدست خواهد آمد و در پایان طرح‌های توسعه این میدان، حتی با احتساب مصرف روزانه 400 میلیون مترمکعب از این میزان، درآمد صادراتی ایران از محل تولیدات گاز پارس جنوبی در افق 2 تا 3 سال آینده به سالانه 100 میلیارد دلار خواهد رسید. بدون تردید با تولید 800 میلیون مترمکعبی گاز در این حوزه، شرکت نفت و گاز پارس ایران به جمع پنج شرکت برتر تولید کننده نفت و گاز جهان خواهد پیوست.