ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق ﮔﻴﺎه در طراحی آبیاری تحت فشاری

ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق ﮔﻴﺎه (ETc) ﻃﺒﻖ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺷﻤﺎره 24 ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮاروﺑﺎر و ﻛﺸﺎورزی ﺟﻬﺎنی ، ﺗﻮﺳﻂ ﮔﻴﺎه ﻣﺮﺟﻊ ﺳﻨﺠﻴﺪه میﺷﻮد. ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق ﮔﻴﺎه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ، در ﻣﺎه ﻳﺎ دوره ﺣﺪاﻛﺜﺮ آﺑﻴﺎری ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﻳﺎ در ﻫﺮ یک از ﻣﺎﻫﻬﺎی ﻓﺼﻞ رﺷﺪ، اﺑﺘﺪا ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق ﮔﻴﺎه ﻣﺮﺟﻊ (ETo) در آن دوره ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﺳﭙﺲ در ﺿﺮﻳﺐ ﮔﻴﺎهی ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻮع ﮔﻴﺎه و زﻣﺎن رﺷﺪ آن اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ ﺿﺮب میﺷﻮد. ﻣﻌﺎدﻟﻪ 1-1 اﻳﻦ راﺑﻄﻪ را ﺑﻴﺎن میﻛﻨﺪ :

ETc = ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق واقعی ﮔﻴﺎه (ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺑﺮ روز)
Kc = ﺿﺮﻳﺐ ﮔﻴﺎهی
ETo = ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق ﮔﻴﺎه ﻣﺮﺟﻊ (ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺑﺮ روز)
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ، ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق ﻳﻚ ﮔﻴﺎه ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻓﺎﺋﻮ، ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ زﻳﺮ در ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق ﺑﺎﺷﺪ.

− ﻋﻮاﻣﻞ اقلیمی

− وﻳﮋﮔﻴﻬﺎی ﮔﻴﺎه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ

− ﺷﺮاﻳﻂ محلی ﻛﺸﺖ ﮔﻴﺎه

ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﺮ یک از اﻳﻦ اﺟﺰاء ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ میﺑﺎﺷﺪ:

روش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق ﮔﻴﺎه ﻣﺮﺟﻊ

ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق ﮔﻴﺎه ﻣﺮﺟﻊ، ﺑﺎزﺗﺎب ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﻠﻴﻤﻲ اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻻت ﺗﺨﻤﻴﻦ ETo ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه‌ای ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﻠﻴﻤﻲ ﻣﺆﺛﺮ در ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق را درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪ. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت روﺷﻬﺎی ﻣﺘﻌﺪدی ﺑﺮای ﺗﺨﻤﻴﻦ ETo ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ دارای ﻣﺤﺪودﻳﺘﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮده و در ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎﺻﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺻﻴﻪ‌اﻧﺪ. ﻛﻠﻴﻪ اﻳﻦ روﺷﻬﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻧﻈﺮی و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ. روﺷﻬﺎی ﺗﺨﻤﻴﻦ ETo را میﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد :

− روﺷﻬﺎی مبتنی ﺑﺮ ﺑﻴﻼن اﻧﺮژی

− روﺷﻬﺎی مبتنی ﺑﺮ دﻣﺎی ﻫﻮا

− روﺷﻬﺎی ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻌﺎدﻻت ﺗﺮکیبی

ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ روﺷﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه در ﻧﻮع ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده و ﻧﺤﻮه واﺳﻨﺠﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ. ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ روﺷﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﻟﻴﺴﻴﻤﺘﺮی (ETeq) ﻧﺸﺎن میدﻫﺪ ﻛﻪ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ روﺷﻬﺎی ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ دو روش زﻳﺮ :

− ﭘﻨﻤﻦ – ﻣﺎﻧﺘﻴﺖ

− ﭘﻨﻤﻦ ﻓﺎﺋﻮ

و از ﺑﻴﻦ روﺷﻬﺎی ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ دﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺳﻪ روش زﻳﺮ :

− ﺟﻨﺴﻦ – ﻫﻴﺰ

− روش ﺑﻼﻧﻲ – ﻛﺮﻳﺪل ﻓﺎﺋﻮ

− روش هارﮔﺮﻳﻮز – ﺳﺎﻣﺎنی

دارای دﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﻮده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﺎﺋﺰ اﻋﺘﺒﺎر و اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮی شده‌اند.
ﺟﺪول 7-1 ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﻛﺎرﺑﺮد روﺷﻬﺎی ﺗﻌﻴﻴﻦ ETo در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﻚ و ﻣﺮﻃﻮب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻣﺎر دﺳﺘﺮس و ﺷﺮاﻳﻂ اﻗﻠﻴﻤﻲ در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر و ﺗﺠﺎرب ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﺮﺧﻲ از روﺷﻬﺎ، ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻃﻼﻋﺎت و آﻣﺎر ﻣﻮﺟﻮد ﺟﻮاﺑﮕﻮی اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﻮل ﭘﻨﻤﻦ ﻣﺎﻧﺘﻴﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ، روﺷﻬﺎی زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل و ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ‌ﺑﺎﺷﻨﺪ:

− ﺑﻼﻧﻲ ﻛﺮﻳﺪل اﺻﻼح ﺷﺪه ﻓﺎﺋﻮ

− ﺗﺸﻌﺸﻊ

− اﺻﻼح ﺷﺪه ﭘﻨﻤﻦ ﻓﺎﺋﻮ

− ﺗﺸﺘﻚ ﺗﺒﺨﻴﺮ

− ﭘﻨﻤﻦ

– ﻣﺎﻧﺘﻴﺖ ﻓﺎﺋﻮ

روش ﺑﻼنی – ﻛﺮﻳﺪل اﺻﻼح ﺷﺪه ﻓﺎﺋﻮ

در اﻳﻦ روش ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد:
ETo = ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق ﮔﻴﺎه ﻣﺮﺟﻊ ( ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺑﺮ روز )
RHmin = ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ رﻃﻮﺑﺖ نسبی روزاﻧﻪ در ﻣﺎه ﻳﺎ دوره ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ( درﺻﺪ )
P = درﺻﺪ ﺗﺎﺑﺶ آﻓﺘﺎب در ﻫﺮ ﻳﻚ از روزﻫﺎی ﻣﺎه ﻳﺎ دوره ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ آن از ﺟﺪول 8-1 ﺑﻪ دﺳﺖ می‌آﻳﺪ.

ﺟﺪول -7-1 ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ ازﻛﺎرﺑﺮدروﺷﻬﺎی ﺗﻌﻴﻴﻦ ETo  در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﻚ و ﻣﺮﻃﻮب [39]

ﺟﺪول -8-1 درﺻﺪ ﺗﺎﺑﺶ آﻓﺘﺎب ﺑﺮای ﻋﺮﺿﻬﺎی ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻣﺎﻫﻬﺎی ﺳﺎل [45]

b = ﺿﺮﻳﺐ ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آن ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﻲ، ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﺑﺮ روز ( Uday و nN ) داﺷﺘﻪ و از ﺟﺪول (9-1) اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﺷﻮد.
a = ﺿﺮﻳﺐ اﻗﻠﻴﻤﻲ
n = ﺳﺎﻋﺎت آﻓﺘﺎﺑﻲ واﻗﻌﻲ (دادهﻫﺎی ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺤﻞ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ) = N ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﺎﻋﺎت آﻓﺘﺎﺑﻲ (در ﻋﺮض ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻃﺮح)

روش ﺗﺸﻌﺸﻊ (ﺗﺎﺑﺶ)

در اﻳﻦ روش ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد:
R S = ﺗﺎﺑﺶ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻣﻌﺎدل ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ﺑﺮ روز
W = ﻓﺎﻛﺘﻮر وزﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺮارت و ارﺗﻔﺎع ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد.
C = ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻛﻪ ﺑﻪ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﻲ و ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎد روزاﻧﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد.

ﺟﺪول -9-1 ﻣﻘﺎدﻳﺮ b ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﻲ، ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد و ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻋﺎت ﺗﺎﺑﺶ آﻓﺘﺎب [25]

R a = ﺗﺎﺑﺶ آﻓﺘﺎب ﻓﻮق زﻣﻴﻨﻲ ﻣﻌﺎدل ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ﺑﺮ روزﻛﻪ از ﺟﺪول 10-1 ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ.
nN = ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺎﺑﺶ واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﺗﺎﺑﺶ ﻣﻤﻜﻦ آﻓﺘﺎب

ﺟﺪول -10-1 ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺎﺑﺶ ﺑﺮونزﻣﻴﻨﻲ (R a ) ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ در روز در ﻋﺮﺿﻬﺎی ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ [25]

روش اﺻﻼح ﺷﺪه ﭘﻨﻤﻦ – ﻓﺎﺋﻮ

در اﻳﻦ روش ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده میﺷﻮد.

ﺟﺪول -11-1 ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻼﺣﻲ C ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﻮل اﺻﻼح ﺷﺪه ﭘﻨﻤﻦ [25]

تشتک ﺗﺒﺨﻴﺮ

تشتک ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻓﻘﻂ از ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﻗﻠﻴﻤﻲ در واﻗﻊ ﺣﺎوی آﺛﺎر ﻣﺮﻛﺐ ﺗﺸﻌﺸﻊ، ﺑﺎد، دﻣﺎ و رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﺑﺮ روی ﺗﺒﺨﻴﺮ از ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻴﻦ آب آزاد اﺳﺖ، ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ و در ﺳﻄﺢ وﺳﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻟﻴﻜﻦ ﻛﺎرﺑﺮد آن زﻣﺎنی ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺻﻴﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ ﺑﻪ ﻛﺎرﺑﺮدن ﺗﺸﺘﻚﻫﺎیی ﺑﺎ اﻧﺪازهﻫﺎی اﺳﺘﺎﻧﺪارد (ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺸﺘﻚ ﻛﻼس A ) ، ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ آن ﻣﺜﻞ ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎهی اﻃﺮاف ﺗﺸﺘﻚ، رﻧﮓ ﺗﺸﺘﻚ، اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮر ﺳﻴﻤﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻏﻴﺮه ﻧﻴﺰ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺿﺮﻳﺐ ﺗﺸﺘﻚ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ‌ﮔﻴﺮد.

روش ﭘﻨﻤﻦ – ﻣﺎﻧﺘﻴﺖ ﻓﺎﺋﻮ

در اﻳﻦ روش از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق اﺳﺘﻔﺎده میﺷﻮد:

ﺿﺮﻳﺐ ﮔﻴﺎﻫﻲ و روش ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ آن

ﺿﺮﻳﺐ ﮔﻴﺎﻫﻲ (KC) ﮔﻴﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻴﺴﻮم دورﻧﺒﺎس(1978) و ﭘﺮﻳﻮت و دورﻧﺒﺎس(1978) ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎی ﻫﺎرﮔﺮﻳﻮز و ﭘﻨﻤﻦ – ﻣﺎﻧﺘﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺿﺮاﻳﺐ ﻣﺬﻛﻮرﻣﺠﺪداً ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺎرﮔﺮﻳﻮز و ﺳﺎﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮرﺳﻲ 1990) و (1991 و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ آن ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﻛﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ Kc در ﻃﻮل دوره رﺷﺪ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دوره ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد، اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺮوﻳﺞ ﻛﺸﺎورزی ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ (1978) در دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻣﻨﺘﺸﺮه ﺑﺮای ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ Kc ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺮاﺣﺎن ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎی آﺑﻴﺎری ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد، ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ را ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دوره ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ. ﻛﻤﻴﺘﻪ آﺑﻴﺎری و زﻫﻜﺸﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ (USICD) در دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدی ﺧﻮد ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻴﺎز آﺑﻲ ﮔﻴﺎه، ﺿﺮاﻳﺐ ﮔﻴﺎﻫﻲ را در ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ از رﺷﺪ ﺑﺮای اﻧﻮاع ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ :

− ﻣﺮﺣﻠﻪ اواﺳﻂ ﻓﺼﻞ : از اﺗﻤﺎم رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺮق ﮔﻴﺎه در اﺛﺮ ﻣﺴﻦ ﺷﺪن روﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲرود (Kc2)،

− ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧﺮ ﻓﺼﻞ : از زﻣﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺮق ﺗﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﺗﻌﺮق ﮔﻴﺎه ﻳﺎ رﻳﺰش ﺑﺮﮔﻬﺎ (Kc3) ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺮﺑﻮط در ﺟﺪول 12-1 درج ﺷﺪه اﺳﺖ (ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻓﺎﺋﻮ ﺷﻤﺎره 24 )

− ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ : از ﻇﻬﻮر ﺑﺮﮔﻬﺎ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﮔﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻧﺪازه ﺧﻮد ﻣﻲرﺳﻨﺪ .(Kc1)

ﺿﺮﻳﺐ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ آﺑﻴﺎری

در آﺑﻴﺎری ﺑﺎ دور ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻘﺪار آب ﻣﺼﺮﻓﻲ ﮔﻴﺎه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ. ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺒﺨﻴﺮ و ﺗﻌﺮق ﮔﻴﺎه در ﺿﺮﻳﺐ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ آﺑﻴﺎری Kf ﻧﻴﺰ ﺿﺮب ﻣﻲﺷﻮد ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ آﺑﻴﺎری از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺟﺪول 13-1 اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﮔﺮدد.

ﺟﺪول -12-1 ﺿﺮاﻳﺐ ﮔﻴﺎهی [25] * KC

ﺟﺪول -13-1 ﺿﺮﻳﺐ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ آﺑﻴﺎری دوره اوج ﻣﺼﺮف ﺑﺮای ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ دور آﺑﻴﺎرﻳﻬﺎی (f) ﻣﺘﻔﺎوت (42)

*      درﺻﺪ ﺗﻌﺮق ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﻴﺎه ﻳﻮﻧﺠﻪ در ﻃﻲ ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪ ﻛﺎﻣﻞ

**    ﺑﺎ ﻓﺮض دوره ﺧﺸﻚ ﺷﺪن (DT)، 3 روز ﺑﺮای ﺧﺎک ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ درﺷﺖ، 5 روز ﺑﺮای ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ و 7 روز ﺑﺮای ﺧﺎﻛﻬﺎی رﻳﺰداﻧﻪ

***   ﺑﺎ ﻓﺮض ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺮﺳﻮم ETc (ﺑﺮای ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﺎ رﻳﺸﻪ ﻛﻢ ﻋﻤﻖ) ﺑﺮاﺳﺎس ﻓﻮاﺻﻞ آﺑﻴﺎری f، 4 روز ﺑﺮای ﺧﺎک درﺷﺖ داﻧﻪ، 5 روز ﺑﺮای ﺧﺎک ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ و 7 روز ﺑﺮای ﺧﺎک رﻳﺰداﻧﻪ.

****  ﺑﺎ ﻓﺮض ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺮﺳﻮم ETc ﺑﺮای ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﺎ رﻳﺸﻪ ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺮاﺳﺎس f، 7 روز ﺑﺮای ﺧﺎک درﺷﺖداﻧﻪ، 10 روز ﺑﺮای ﺧﺎک ﺑﺎ ﺑﺎﻓﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ و 14 روز ﺑﺮای ﺧﺎک رﻳﺰداﻧﻪ

ﺗﻌﺮق ﮔﻴﺎه در طراحی سیستم آبیاری تحت فشار

در روش‌های آﺑﻴﺎری ﻣﻮﺿﻌﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﻜﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ ﺧﻴﺲ نمی‌شود، ﺗﺒﺨﻴﺮ از ﺳﻄﺢ ﺧﺎک ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺣﺪ ﺧﻮد می‌رسد. در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺼﺮف آب ﮔﻴﺎه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺗﻌﺮق از ﺳﻄﺢ ﺑﺮﮔﻬﺎی ﮔﻴﺎه ﻣﺮﺑﻮط میﺷﻮد. ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻌﺮق ﮔﻴﺎهی از راﺑﻄﻪ15-1 اﺳﺘﻔﺎده میﺷﻮد: