قوانین مانع برندسازی است

برندسازی یک فرایند بلندمدت است برندها متولد می شوند،رشد میکنند و به بلوغ می‌رسند. برای موفقیت باید کالا، قیمت، ترویج کالا و سیستم توزیع در شرایط مطلوب و رقابتی با سایر رقبا قرار داشته باشند. ضمنا برندسازی لازمه داشتن اقتصاد پویا و حمایت از صنعت پوشاک توسط دولت است.

صنعت در وضعیت مناسبی قرار ندارد و تا زمانی که اجناس وارداتی , مخصوصا محصولات چینی به صورت قاچاق یا قانونی وارد کشور شوند بدون این که از تولیدکننده داخلی حمایتی به عمل آید تولیدکنندگان حتی نمی‌تواند روی پای خود بایستند چگونه می شود توقع برندسازی داشت.

برندسازی فرایندی زمان بر و نیازمند دانش فنی است. در حالی که در ایران مدیریت ها هنوز سنتی است. همچنین یکی دیگر از مشکلات برند سازی در ایران قوانینی است که مانع از برندسازی می‌شود. به عنوان مثال در ایران هنرپیشه‌ها و ورزشکاران نمی‌توانند لباس برندهای ایرانی را بپوشند در حالی که یکی از راه‌های موفقیت یک برند استفاده افراد مشهور از لباس‌های برند هاست. در برندسازی در حقیقت شما باید ارزش افزوده‌ای برای کالای خود ایجاد کنید. بخشی از این فرایند روانی است وقتی فلان هنرپیشه معروف برند خاصی را بپوشد سبب می‌شود که دیگران هم از آن استقبال کنند.

از دیگر سو وقتی اسم برند باید ایرانی باشد همین مسئله مانع از تبدیل شدن یک نام تجاری به یک برند معروف می‌شود. ایتالیا که صاحب برترین کارخانجات پوشاک است نیز از اسامی انگلیسی برای برندهایش استفاده می‌کند. اما در ایران فروشگاه‌های لباس نیز نمی‌توانند اسامی انگلیسی داشته باشند در حالی که برندسازی مسئله‌ای ورای مرزهای جغرافیایی است.

ریشه یابی عدم توجه به برند در ایران

برند پیش از آن که «اهمیت برند در فضای کسب وکار» مورد توجه قرار گیرد، به نظر می رسد، با رویکرد تاریخی- تحلیلی باید دنبال این پرسش بود که چرا برند در فضای کسب و کار ایرانی از اهمیت منطبق یا در مقیاس منطقه‌ای برخوردار نیست؟

برای ارائه پاسخ به این پرسش می‌توان از دریچه فرهنگ – سیاست – اجتماع به آن نگریست اما از بُعد رفتارشناسی اقتصادی می‌توان دلایل عمیق‌تری برای آن متصور شد و ریشه‌یابی کرد. از بعد اقتصادی پرسش اصلی بحث را می‌توان این گونه هم مطرح کرد: چرا با وجود این که خوشنامی و داشتن اعتبار از گذشته تاکنون به عنوان یک ارزش در مبادلات اقتصادی بازرگانان و تجار در میان اصناف مختلف اهمیت دارد، اما نام و نشان تجاری از اهمیت و اولویت والایی برخوردار نیست.

از بعد ساختاری پاسخ‌های زیر برای سوال فوق قابل طرح است:

1- به دلیل این که دولت به عنوان یک ابر نهاد اجتماعی طی سالیان متمادی (قبل از تشکیل دولت مدرن) در اقتصاد نقش مسلطی داشته و در تمام بازارها حضور بلامنازعی داشته، امکان و زمینه توجه به این پدیده مدرن تجاری وجود نداشته است. به بیان ساده‌تر «برند» و توسعه ادبیات آن متعلق به بازارهای رقابتی و اقتصاد آزاد و غیرمتمرکز است. این در حالی است که در کشور ما بنگاه ایرانی متعلق به بخش دولتی و بخش عمومی سهم بالایی در بازارهای غیررقابتی دارند یا اگر رقابتی هم میان بنگاه‌های بخش خصوصی وجود دارد در یک ناحیه محدود از بازار شکل گرفته که به رهبری بنگاه دولت ساز در بازار خدشه وارد نمی‌کند. از سویی بنگاه‌های دولتی در امتداد تاریخ و حیات خود نیازی به برندسازی و احترام به برند خود را نداشته‌اند.

2- زمینه تبلور و رشد و توسعه بنگاه صادرات گرا در طول تاریخ اقتصاد ایران وجود نداشته و طی دهه اخیر با توسعه بنگاه‌های صادرات محور موضوع توسعه برند اهمیت پیدا کرده است.

3- توجه به دارایی‌های مشهود: به دلیل ذائقه اقتصادی ایرانیان، دلبستگی خاصی به دارایی‌های ثابت و مشهود در سبد دارایی‌های خود دارند، زمین، ساختمان، انبار، ماشین آلات، تجهیزات و… در جریان قیمت گذاری و ارزشیابی به ویژه برای نقل و انتقال یک شرکت از اهمیت بالایی برخوردار است. بارها مشاهده شده که در هنگام واگذاری یک شرکت، این ارزش جایگزینی و ارزش انحلال بوده که مورد اعتنا قرار گرفته است و این موضوع نشان می‌دهد که توجه به دارایی مشهود، خاستگاه فرهنگی دارد.

4- ایران همواره به دلیل مشکلات ساختاری، دارای یک اقتصاد تورمی است. در یک اقتصاد تورمی، ارزش دارایی‌های واقعی طی یک روند دائمی در حال افزایش است. هنگامی که ارزش دارایی‌های ثابت بنگاه‌ها (حتی بنگاه‌های زیان ده و دارای دارایی‌های هنگفت که تجدید ارزیابی نشده‌اند) در حال افزایش است، مشکلاتی به وجود می‌آید. افزایش ارزش دارایی‌ها در شرایط تورمی (حتی فراتر از نرخ استهلاک سالانه) دو مشکل را برای بنگاه‌های ایرانی پدید آورده است.

الف) دلبستگی و وابستگی مدیران یا بهتر بگوییم مالکان بنگاه به بسط سمت راست ترازنامه (دارایی‌ها) بیشتر می‌شود.

ب) نگرانی مدیران و مالکان به مساله افزایش هزینه سرمایه گذاری بر سر توسعه دارایی‌های نامشهود «برند» (دارایی غیرفیزیکی) در زمان تورمی بیشتر تشدید می‌شود.

5- مدیران و مالکان بنگاه‌های ایرانی نگاه راهبردی و عموما «دارایی محور» به «برند» ندارند، به طور کلی ایرانیان کسب درآمد و سود از «برند» را موضوعی رویایی و غیرقابل دست یافتنی می‌دانند. این دیدگاه ریشه در گرایش به مدیریت هزینه‌ای (صرفه جویی در تخصیص ها) به جای انتخاب مدیریت درآمدی در بنگاه دارد. بنابراین از این بعد هم «برند» مورد کم توجهی قرار گرفته است.

اما برای اهمیت یافتن برند به عنوان یک دارایی معنوی برای بنگاه‌های ایرانی باید چه تدابیری اتخاذ کرد:

1) تغییر روش‌های حسابداری در بنگاه‌های تولیدی و خدماتی.

2) تغییر دیدگاه مدیران در بنگاه‌های ایرانی نسبت به سرمایه گذاری بر روی برند.

3) تأسیس موسسه‌های ارزش گذاری و رتبه‌بندی برند تجاری.

4) تعیین ارزش برند شرکت‌ها توسط شورای عالی واگذاری و سازمان خصوصی سازی در جریان قیمت گذاری شرکت‌های قابل واگذاری.

5) تعیین و تدوین استاندارد ارزش گذاری برند شرکت‌ها از سوی سازمان حسابرسی و توصیه آن به موسسه‌های ارزیاب سهام و دارایی‌ها.

6) پیگیری اهمیت برند از سوی تشکل‌های حرفه حسابداری.

7) ورود ارزش گذاری برند در ادبیات دولت درخصوص مصوبات و دستورالعمل‌های خصوصی سازی و واگذاری واحدهای دولتی.

8) ارزش گذاری برند شرکت از سوی خود بنگاه و ورود ارزش تعیین شده به ترازنامه شرکت‌ها.

9) ایجاد بازار برند به منظور خرید، فروش (مزایده)، اجاره و ادغام برندها در یکدیگر.

10) تأکید مبلغان و شرکت‌های تبلیغاتی بر روی برند (برندینگ) شرکت‌ها به منظور فرهنگ سازی.

11) برگزاری فستیوال محلی، جشنواره ملی، نمایشگاه برند و…

برگرفته از طراحی صنعتی ایران