راهنمای اجرا و نصب مناسب  لوله دوجداره کاروگیت پلی اتیلن

نصب لوله‌های پلی اتیلن دوجداره کاروگیت از اهمیت بالایی برخوردار است ,و با در نظر گرفتن عالی بودن کیفیت لوله‌های کاروگیت اگر نصب لوله‌ها به درستی و طبق استاندارد انجام نپذیرد خط لوله به درستی کار نکرده و به مرور زمان دچار مشکل خواهد شد. در این مطلب به شرح روش صحیح نصب لوله کاروگیت و اتصال لوله دوجداره کاروگیت می پردازیم. توجه به نقش پیمانکار، روش حمل و شیوه انبارش و نگهداری در این بخش از اهمیت بالایی برخوردار است. کنترل ابعادی مناسب در مورد حفاری کانال، لوله گذاری و اتصال لوله‌ها در مورد موفقیت پروژه نقش بسزایی را اعمال می‌کنند. انتخاب و فشرده‌سازی درست خاک بسیار مهم است و بر عملکرد ساختاری لوله نیز خاک حکمفرمایی می‌کند. فشار ثابت مورد نیاز در اطراف لوله کاروگیت و در واقع حمایت یکنواخت لوله بدون تمرین مناسب حاصل نمی‌شود.استانداردهایASTM D 2321، بخش 30 AASHTO و CAN/CSA B182.11 روشهای خوبی را جهت نصب لوله ترموپلاستیکی ( لوله‌های کاروگیت پلی اتیلنی ) تعریف می‌کند. هر کدام شامل تکنیکهای مناسبی جهت حفاری گودال،جایگذاری، بسترسازی و پشت بند می‌باشد تا عملکرد صحیح و مناسب خط لوله فاضلاب را در طی مدت زمان سرویس دهی تضمین کند. بخش 30 AASHTO روی خطوط لوله زهکشی فرودگاهها و زیر پیاده‌روها که در معرض بارهای سنگین هستند تمرکز دارد. این راهنما تنها با مهمترین و ضروری ترین نکات و مقررات موجود در استاندارد‌های مختلف اشاره کرده و تنها بخش کوچکی از آن را در بر می‌گیرد.لذا مطالعه اصل این استانداردها توصیه می‌شود. ( هند بوک لوله‌های کاروگیت )

دستورالعمل و راهنمای کامل نصب لوله پلی اتیلن کاروگیت در استانداردهای زیر موجود می‌باشد :

•    ASTM D 2321- روش استاندارد برای نصب زیرزمینی لوله ترموپلاستیکی جهت فاضلاب‌ها

•    CAN/CSA B182.11- روش توصیه شده جهت نصب لوله و اتصالات زهکشی ترموپلاستیک و فاضلابی

•    AASHTO Section 30- لوله ترموپلاستیکی

راهنما و مراحل لوله‌گذاری لوله کاروگیت

الف – ترانشه‌های لوله‌های کاروگیت

عرض ترانشه طبق استاندارد‌ها نباید از آنچه که برای متراکم کردن و خاک‌ریزی دو طرف لوله مورد نیاز است بیشتر باشد در واقع عرض ترانشه بستگی به مصالح خاکریزی ، روش تراکم و قطر لوله خواهد داشت .

عرض متداول برای لوله‌های به قطر 250 الی 600 میلیمتر دو برابر قطر خارجی و لوله‌های 700 الی 900 میلیمتر معمولا مساوی قطر خارجی به اضافه 0.6 متر می باشد و برای لوله‌های بالای 1000 میلیمتر به بالا، عرض ترانشه مساوی قطر خارجی به اضافه یک متر است . عرض ترانشه می‌تواند بر حسب نوع مصالح خاکریزی و روش تراکم تغییر نماید.برای مواقعی دو یا بیشتر لوله کاروگیت در کنار هم قرار می‌گیرند فاصله بین لوله‌ها بر اساس جدول ذیل تغییر می‌کند :

در برخی منابع نیز لوله‌گذاری در ترانشه را به صورت زیر بیان کردند : عرض ترانشه در تاج لوله باید در حد ممکن باریک باشد ولی نباید کمتر از قطر خارجی لوله به اضافه‌ی 300mm باشد تا امکان متراکم نمودن مواد خاکریزی کناری وجود داشته باشد. کف ترانشه حفر شده باید صاف و عاری از سنگ‌های تیز که باعث سایش سطح لوله می‌گردد باشد در غیر اینصورت مواد خاص بستر‌سازی برای دفن لوله مورد نیاز می‌باشد. اگر به دلیل تابش آفتاب دمای لوله به طور محسوس بالاتر از دمای ترانشه باشد، لوله باید قبل از خاکریزی نهایی اندکی پوشانده شود.

فاصله لوله کاروگیت از تاسیسات زیرزمینی :

در لوله گذاری موازی یا متقاطع با رساناها یا کابلها که منتشر کننده‌ی گرما هستند، لوله‌های پلی اتیلن باید از طریق فاصله‌ی کافی، محافظت مناسب در برابر گرما یا سایر اقدامات مقتضی محافظت گردند.

فاصله لوله کاروگیت تا رساناها و کابلها تا محدوده‌ی 1kv :

هنگامیکه لوله‌ها در گودال‌های باز بدون اقدامات محافظتی خاص هستند، در نقاط تقاطع حداقل فاصله باید به به اندازه‌ی0.1m  حفظ شود. در لوله‌گذاری‌های موازی حداقل فاصله بسته به نصف قطر اسمی لوله‌ی بزرگتر و در صورت امکان بیشتر از 0.2m بدون اقدامات محافظتی خاص باید رعایت شود. فاصله تا کابل‌های بالای 1kv : در تقاطع‌ها وجود حداقل 0.2m فاصله الزامی می‌باشد. در لوله‌گذاری موازی، حداقل فاصله‌ی مورد نیاز 0.4m می‌باشد. در محل‌های پر تراکم بدون اقدامات محافظتی خاص فاصله نباید کمتر از 0.2m باشد. اگر این فاصله ممکن نباشد اقدامات مقتضی از قبیل استفاده از صفحات یا پوشش‌های حرارتی میانی برای محافظت لوله‌های گاز صورت گیرد.

ب- زیرسازی برای لوله‌های کاروگیت

زیر سازی قسمتی از مجموعه خاکریزی است که مستقیما روی فونداسیون بنا می‌شود در واقع مسیر سازی باید به اندازه‌ای باشد که تکیه گاه محکمی برای لوله ایجاد نماید و گرید لوله را حفظ نماید معمولا حداقل عمق متداول کف سازی4in (o.1m می‌باشد

ج- ماهیچه سازی

محدوده گرده لوله در مجموعه خاکریزی ، بیشترین مقاومت در مقابل بار حاصل از خاک و ترافیک را فراهم می‌نماید . مصالح خاکریز باید به صورت لایه لایه یا مرحله‌ای و بطور یکنواخت در طرفین لوله قرار گیرد و مصالح لازم است به زیر لوله رانده شود تا فواصل خالی پر شوند در صورتیکه نیاز به تراکم سازی باشد بایستی این کار به صورتی انجام گیرد که مسیر لوله عوض نشود و از قرار گرفتن دستگاه تراکم روی لوله به صورت مستقیم جلوگیری بعمل‌آید . خاکریزی تا خط مرکزی لوله ادامه پیدا می‌کند تا محدوده ماهیچه سازی دور لوله کامل شود.

ح- خاکریز اولیه

قبل از دفن لوله کاروگیت به نکات زیر توجه شود :

–    لوله‌های تحویل گرفته شده کنترل شود

–    جزئیات تولید کنترل شود

–    صدمات ناشی از حمل و نقل و انبارش مورد توجه قرار گیرد

–    صحت ابعادی بررسی شود

–    اتصالات لوله‌ها باید بدون ایجاد تنش اضافی در محل اتصال انجام گیرد

خاکریز اولیه بارهای وارد شده رادر محدوده گرده لوله تقسیم می‌کند این بخش از تاج لوله تا خط مرکزی لوله حداقل 0.15 متر فاصله دارد .

د- خاکریزی نهایی

خاکریزی نهایی از لایه خاکریزی اولیه تا سطح زمین امتداد دارد، این خاکریزی مستقیما تکیه گاهی بر اساس لوله محسوب نمی‌شود . ولی نقش مهمی در توزیع بار روی لوله ایفاء می‌کند در محل‌های پر رفت و آمد ارتفاع کلی خاکریزی اولیه و نهایی باید حداقل 0.3 متر باشد. مواد مورد استفاده در خاکریزی ترانشه برای لوله‌های پلی‌اتیلن لازومی نیست از یک گرید خاص باشد و امکان استفاده از مواد حفاری شده که برای یک تراکم معمولی مناسب می‌باشد وجود دارد. به عنوان مثال مخلوط شن و ماسه با حداکثر اندازه‌ی دانه‌های 20mm برای پر کردن تا ارتفاع 300mm  بالای لوله مناسب می‌باشد.

عمق پوشش خاکریزی بر روی لوله دوجداره کاروگیت

به طور کلی حداقل عمق برای پوشش لوله‌های پلی‌اتیلن به شرح زیر می‌باشد :

•    500mm برای محل عاری از اعمال بار

•    600mm برای محل تحت بار وسایل نقلیه سبک

•    800mm برای محل تحت بار وسایل نقلیه سنگین

نحوه اتصال لوله‌های کاروگیت

اتصال با کوپلر و واشر

لوله‌های کاروگیت پارس اتیلن کیش به صورت کوپلر سر خود بوده و اتصال آنها از یک سمت انجام می‌شود. جهت اتصال بایستی سر لوله ( نری ) و داخل کوپلر ( مادگی ) تمیز گردد و سپس واشر مربوطه روی سر لوله به‌درستی قرار گیرد و بعد از آن توسط آب صابون یا ماده دیگر روانکاری شود. با استفاده از تیفور, لوله را باید داخل کوپلر قرار داد سپس دقت شود که واشر لاستیکی روی لوله نچرخد چون در این صورت آب‌بند نمی‌شود.برای حصول اطمینان از آب‌بندی مناسب باید دقت کافی جهت تمیز بودن واشر وکوپلر اعمال شود. در صورت عدم مراقبت لازم شکل کاروگیت لوله باعث کشیده شدن مواد ترانشه به داخل کوپلر خواهد شد. جهت هر اتصال، دو واشر ( در نمونه های متفرقه , در مورد لوله‌های کاروگیت پارس اتیلن کیش این مورد دو واشر لازم نیست و واشرهای پارس اتیلن کیش به دلیل طراحی خاص یک عدد واشر کافی می‌باشد ) برای انتهای دو لوله که داخل کوپلر قرار می‌گیرد مورد نیاز است. واشرها قبل از قرار گرفتن برروی لوله باید با روان کننده‌ی مناسب، روانکاری شوند. حصول اطمینان از روانکاری کامل هر دو واشر کوپلر مهم می‌باشد. باید برای جا افتادن کامل انتهای هر دو لوله داخل کوپلر دقت کافی به عمل آید. اگر در جا افتادن واشر مشکلی پدیدار شود معمولا به دلیل عدم روانکاری مناسب واشر وکوپلر می‌باشد. اگر واشر هنگام نصب به طور مناسب روانکاری نشود ممکن است از محل خود خارج شود. توصیه می‌شود هنگام سوار کردن کوپلر یک ورقه‌‍ پلاستیکی یا چوبی در زیر اتصال قرار داده شود.

اتصال لوله کاروگیت با کوپلر حرارتی

اتصال با کوپلر حرارتی برای اتصال لوله پلی اتیلن دوجداره‌ی مورد استفاده در آبیاری، بهداشتی، مجرای فاضلاب و زهکشی، ساختمان،صنایع معدن، کانال کشی و محافظ کابل در زیرزمین است. این کوپلرها از مواد پلی اولفین شبکه شده با کیفیت مرغوب تولید می‌شوند. پوشش چسبناک مذاب داغ، آب بندی 100 درصد را فراهم می‌کند. این روش برای اتصال لوله با قطر بزرگ از نظر عملی ممکن و از نظراقتصادی به صرفه می‌باشد. به طور خلاصه می‌توان به مزایا و ویژگی‌های این کوپلر به صورت زیر اشاره کرد:

–    نصب سریع وآسان

–    مقاومت بالای ضربه و سایش

–    مناسب برای شرایط خشک و تر زیرزمین

–    اتصال هم سطح با لوله

–    امکان ایجاد سازگاری بیش تر در شرایط غیر هم تراز به دلیل خواص آلاستومری

–    امکان استفاده از یک سایز کوپلر برای لوله‌ی با دامنه‌ی اندازه مختلف به خاطر نسبت جمع‌شدگی زیاد

–    مقاومت در برابر گرما، اشعه فرابنفش، ارتعاش، ذرات سنگ وشرایط صنعتی نامساعد

–    موجود بودن در طول و ابعاد مورد نیاز

اتصال با کوپلرو واشر سرخود (ساکت و اسپیگوت)

هنگامیکه از سیستم ساکت واسپیکوت استفاده می‌شود، اورینگ و ساکت هردو باید با روان کننده‌ی غیرنفتی و مناسب روان‌کاری شوند. قسمت نر و مادگی قبل از روان کاری باید برای حصول اطمینان از آب بندی کامل، تمیز شوند.جهت جلوگیری از آسیب دیدن اورینگ استفاده از روان کننده‌های غیرنفتی مانند مایع ظرفشویی به جای روان کننده‌های نفتی ( گریس و نظایر آن) صورت پذیرد. بعضی از مزایای این روش عبارتند از:

–    امکان نصب مستقل از آب وهوا

–    نصب سریع و ساده با بازدهی بالا

–    صرفه جویی در زمان (عدم نیاز به جوشکاری وخنک کاری و زمان تلف شده)

–    انجام فرآیند بدون نیاز به تجهیزات خاص

–    قابلیت اعمال فشار بلافاصله پس از نصب

–    تهیه و خرید آسان بدون نیاز به قطعات اضافی

اتصال لوله کاروگیت با جوش اکستروژن

در جوشکاری اکستروژن لوله و اتصالاتی که باید به هم متصل شوند از طریق بخش‌های نری و مادگی به هم جوش داده می‌شوند. بنابراین دربخش انتهایی در لوله با استفاده از دستگاه جوش اکستروژن به هم متصل می‌شوند. این روش جوشکاری را می‌توان هم از داخل و هم از بیرون انجام داد. این روش برای لوله و منهول‌های ثقلی مناسب می‌باشد. این جوشکاری باید مطابق با بخش 4 استاندارد DVS2207 انجام می‌گیرد. که در این جا می‌توان به شرح مختصری از نحوه‌ی کار اشاره داشت: یک دستگاه جوش اکسترودر قابل حمل که با مواد گرانولی تغذیه می‌شود مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه می‌تواند با نازل‌های مختلف برای میله‌های جوش با قطر 10تا تقریبا 25میلیمتر تجهیز شود . ظرفیت برای پلی اتیلن تقریبا 6 الی 8 کیلوگرم در ساعت است. سرعت جوشکاری به زمان پیش گرمایش مورد نیاز برای گرم نمودن اتصال جوش بستگی دارد. برای پیش گرمایش اتصال جوش در این روش از سشوار صنعتی و برای ایجاد فشار لازم در محل اتصال جهت نفوذ پلیمر مذاب از نمونه چکش‌های تفلونی استفاده می‌گردد. اتصال جوش آماده شده بخش به بخش توسط سشوار صنعتی تا دمای ذوب (220درجه سانتی گراد) گرم می‌شود. مواد ذوب شده در طول قطعه مورد نظر از نازل اکستروژن دستگاه جوش خارج شده و در محل اتصال جوش قرار می‌گیرد. فشار جوش توسط ابزار فشار (چکش‌های تفلونی) اعمال می‌گردد که برای ممانعت از باقی ماندن حباب‌های هوا این اعمال فشار از یک نقطه و در جهت جوش آغاز می‌شود. از جمله مزایای روش جوشکاری اکستروژن می‌توان موارد زیر را ذکر کرد:

–    خروجی بالا

–    سبک بودن تجهیزات جوشکاری وحرارتی

–    طراحی‌های مقاوم و مناسب تجهیزات جهت استفاده در شرایط کارگاهی

–    فاصله‌ی بین دستگاه اکسترودر و محل جوش بیش از 4 متر نباید باشد.

اتصال لوله کاروگیت با کوپلر

برای حصول اطمینان از آب بندی مناسب باید دقت کافی به تمیز بودن واشر و کوپلر داشت. در صورت عدم مراقبت لازم شکل کاروگیتی لوله باعث کشیده شدن مواد ترانشه به داخل کوپلر خواهد شد. توصیه می‌شود هنگام سوارکردن کوپلر یک ورقه‌ی پلاستیکی یا چوبی در زیر اتصال قرار داده شود. برای هر اتصال، دو واشر برای انتهای دو لوله که داخل کوپلر قرار می‌گیرد مورد نیاز است. واشرها قبل از قرار گرفتن بر روی لوله باید با روان کننده‌ی مناسب، روانکاری شوند. حصول اطمینان از روانکاری کامل هر دو واشر و کوپلر مهم می‌باشد. باید برای جا افتادن کامل انتهای هر دو لوله داخل کوپلر دقت کافی به عمل آید. اگر در جا افتادن واشر مشکلی پدیدار شود معمولا به دلیل عدم روانکاری مناسب واشر و کوپلر می‌باشد. اگر واشر هنگام نصب به طور مناسب روانکاری نشود ممکن است از محل خود خارج شود.

اتصال لوله دوجداره کاروگیت با کوپلر حرارتی

اتصال با کوپلر حرارتی برای اتصال لوله‌های پلی اتیلن دوجداره‌ی مورد استفاده در آبیاری، بهداشتی، مجرای فاضلاب و زهکشی، ساختمان، صنایع معدن، کانال کشی و محافظ کابل در زیر زمین مناسب است.این کوپلرها از مواد پلی‌اولفین شبکه‌ای شده با کیفیت مرغوب تولید می‌شوند. پوشش چسبناک مذاب داغ، آببندی 100% را فراهم می‌کند. این روش برای اتصال لوله‌های با قطر بزرگ از نظر عملی ممکن و از نظر اقتصادی به صرفه می‌باشد. به طور خلاصه مزایا و ویژگی‌های این کوپلرها عبارتند از:

–    نصب سریع و آسان

–    مقاومت بالای ضربه و سایش

–    مناسب برای شرایط خشک و تر زیر زمین

–    اتصال هم سطح با لوله

–    امکان ایجاد سازگاری بیشتر در شرایط غیر هم تراز به دلیل خواص آلاستومری

–    امکان استفاده از یک سایز کوپلر برای لوله‌هایی با دامنه‌ی اندازه‌ی مختلف به خاطر نسبت جمع‌شدگی زیاد

–    مقاومت در برابر گرما، اشعه‌ی فرابنفش، ارتعاش، ذرات سنگ و شرایط صنعتی نامساعد

–    موجود بودن در طول و ابعاد مورد نیاز

متن استاندردهای لوله دوجداره کاروگیت

•    متن استاندارد INSO 9116-1

•    متن استاندارد INSO 9116-2

•    متن استاندارد INSO 9116-3

•    متن استاندارد DIN 16961-1

•    متن استاندارد DIN 16961-2

•    متن استاندارد EN 13476

دانلود راهنمای نصب لوله دوجداره کاروگیت – PDF

نمای شماتیک بارگیری , تخلیه و انبارش لوله‌های پلی اتیلن