ﻃﺮاحی ﻟﻮﻟﻪ راﺑط در سیستم آﺑﻴﺎری ﻣﻮضعی

ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎی راﺑﻂ از ﻟﺤﺎظ ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎی آﺑﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎی ﮔﺴﻴﻠﻨﺪه ﻫﺎ، ﻟﻮﻟﻪﻫﺎی آﺑﺪه از اﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺸﻌﺎﺑﻬﺎ ﺑﺮ روی ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﺑﻴﺶ از ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻧﺸﻌﺎﺑﻬﺎ ﺑﺮ روی ﻟﻮﻟﻪ آﺑﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺮاﺣﻞ ﻃﺮاﺣﻲ اﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ:

1-5-3 اﻓﺖ ﻣﺠﺎز ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ

اﻓﺖ ﻣﺠﺎز در ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻓﺖ ﻣﺠﺎز ﻓﺸﺎر در ﻗﻄﻌﻪ آﺑﻴﺎری و اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ آﺑﺪه و از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد:

(∆Hm) a = اﻓﺖ ﻣﺠﺎز ﻓﺸﺎر در ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ (ﻣﺘﺮ)

∆HS = اﻓﺖ ﻣﺠﺎز ﻓﺸﺎر در ﻗﻄﻌﻪ آﺑﻴﺎری (ﻣﺘﺮ)

(∆Hl) a = اﻓﺖ ﻣﺠﺎز ﻓﺸﺎر در ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ آﺑﺪه (ﻣﺘﺮ)

ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﻜﻪ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ در ﺷﻴﺒﻬﺎی ﺳﺮﺑﺎﻻﻳﻲ و ﻳﺎ ﺳﺮﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻓﺖ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﻣﺠﺎز در ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد:

(Hfm) a = اﻓﺖ اﺻﻄﻜﺎﻛﻲ ﻣﺠﺎز در ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ (ﻣﺘﺮ)

(∆Hm) a = اﻓﺖ ﻣﺠﺎز ﻓﺸﺎر در ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ (ﻣﺘﺮ)

∆E = اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع دو ﺳﺮ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ (ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮای ﺳﺮﺑﺎﻻﻳﻲ و ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮای ﺳﺮﭘﺎﻳﻴﻨﻲ)

2-5-3 ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ

ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﻗﻄﻌﻪ آﺑﻴﺎری و اﻓﺖ ﻣﺠﺎز ﻓﺸﺎر در ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ آﺑﺪه دارد. ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎی آﺑﺪه، ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎی راﺑﻂ ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻗﻄﻌﻪ آﺑﻴﺎری، اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﻃﻮل آن از اﻓﺖ ﻣﺠﺎز ﻓﺸﺎر ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﮔﺮدد.

3-5-3 ﺑﺪه ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ

ﺑﺪه ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮض اوﻟﻴﻪ ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ و ﺗﻌﺪاد ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎی آﺑﺪه ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ، از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد :

Qm = ﺑﺪه ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ (ﻟﻴﺘﺮ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ)

Nl = ﺗﻌﺪاد ﻟﻮﻟﻪ آﺑﺪه ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ

Ql = ﺑﺪه ﻟﻮﻟﻪ آﺑﺪه (ﻟﻴﺘﺮ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ)

4-5-3 ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ

ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ، ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺑﺪه ﻟﻮﻟﻪ، ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ و اﻓﺖ ﻣﺠﺎز ﻓﺸﺎر در ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ ﻛﻤﺘﺮ از اﻓﺖ ﻣﺠﺎز ﻓﺸﺎر ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﺑﺎ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻗﻄﺮ ﻧﻴﺰ ﺿﺮوری ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺳﻌﻲ ﺷﻮد ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﺮﻫﺎی ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ از دو ﻗﻄﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺸﻮد.

5-5-3 اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ

اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﻜﻪ ﺟﻨﺲ اﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ ﭘﻠﻲاﺗﻴﻠﻦ و ﻗﻄﺮ آﻧﻬﺎ اﻏﻠﺐ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از 125 ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ از ﻫﻤﺎن راﺑﻄﻪ 17-3 ﻛﻪ ﺑﺮای ﻟﻮﻟﻪﻫﺎی آﺑﺪه اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد.

6-5-3 ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺸﺎر در ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ

ﻓﺸﺎر در اﺑﺘﺪا و اﻧﺘﻬﺎی ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد:

Hm = فشار ورودی لوله رابط (متر)

Ha = فشار متوسط در لوله رابط که برابر فشار مورد نیاز در ابتدای لوله آبده می باشد (متر)

ΔHe = اختلاف ارتفاع در دو سر لوله رابط، مثبت برای سربالایی و منفی برای سرازیری (متر)

α = ضریب تنظیم افت فشار م یباشد که بستگی به درجه تلسکوپی (چند قطری) لوله دارد. این ضریب برای لوله های با 0 م یباشد. (جک / 0 و برای لول ههای چند قطری نزدیک به 5 / 0 برای لوله های دو قطری به طور تقریبی 63 / قطر یکنواخت 77 کلر و کارملی)

7-5-3 ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ در ﻗﻄﻌﻪ آﺑﻴﺎری

در اراﺿﻲ ﺷﻴﺐدار ﻟﻮﻟﻪﻫﺎی آﺑﺪه اﻧﺸﻌﺎﺑﻲ از ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﺑﺎﻳﺪ روی ﺧﻄﻮط ﺗﺮاز و ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ در راﺳﺘﺎی ﺷﻴﺐ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ. ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺸﺎر در ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ در اراﺿﻲ ﻣﺴﻄﺢ اﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪ در وﺳﻂ و در اراﺿﻲ ﺷﻴﺐ دار ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﺑﻪ ﻣﺮز ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎی آﺑﺪه ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺑﺮ ﺷﻴﺐ ﺳﺮازﻳﺮی ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ از ﻃﻮل ﻟﻮﻟﻪﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﻴﺐ ﺳﺮﺑﺎﻻﻳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد. اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم در ﺷﻜﻞ 3-3 ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ.

ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ورود آب ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﻳﺎ اﺗﺼﺎل راﺑﻂ ﺑﻪ ﻟﻮﻟﻪ آﺑﺪه ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﻛﻪ اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر در اﺑﺘﺪا و اﻧﺘﻬﺎی اﻳﻦ ﻟﻮﻟﻪ در ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻗﻄﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻪ و ﻃﻮل ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻗﻄﻌﻪ واﻗﻊ ﺑﺮ ﺷﻴﺐ ﺳﺮﺑﺎﻻﻳﻲ و ﺷﻴﺐ ﺳﺮازﻳﺮی ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد. ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻄﻠﻮب آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺸﺎر در اﻧﺘﻬﺎی ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺎﻻدﺳﺖ و اﻧﺘﻬﺎی ﭘﺎﻳﻴﻦ دﺳﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ (H1 = H2 ) ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﻛﻪ :

Hf1 = فشار ورودی لوله رابط (متر)

Hf2 = اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در اﺛﺮ اﺻﻄﻜﺎک در ﻗﻄﻌﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦدﺳﺖ (ﻣﺘﺮ)

Z1 = ارﺗﻔﺎع اﻧﺘﻬﺎی ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺎﻻدﺳﺖ (ﻣﺘﺮ)

Z2 = ارﺗﻔﺎع اﻧﺘﻬﺎی ﻗﻄﻌﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦدﺳﺖ (ﻣﺘﺮ)

H1 = ﻓﺸﺎر ﻣﻮﺟﻮد در اﻧﺘﻬﺎی ﻗﻄﻌﻪ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ واﻗﻊ ﺑﺮ ﺷﻴﺐ ﺳﺮﺑﺎﻻﻳﻲ (ﻣﺘﺮ)

H2 = ﻓﺸﺎر ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ اﻧﺘﻬﺎی دو ﻗﻄﻌﻪ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ واﻗﻊ ﺑﺮ ﺷﻴﺐ ﺳﺮازﻳﺮی (ﻣﺘﺮ)

ﺑﺮای اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ 33-3 ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮔﺮدد، ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻄﺢ ﺷﻴﺐدار در ﺟﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد. ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﺣﺎﻟﺘﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣﺘﻌﺪد و ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻮدن آن ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ راﻳﺎﻧﻪ ای اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و ﺣﺎﻟﺘﻬﺎی ﻣﺘﻌﺪد را ﻛﻨﺘﺮل و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮد. ﻣﺮاﺣﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.

1- اﺑﺘﺪا ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺤﻞ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺮز ﺑﺎﻻدﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ. اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ اﺧﺘﻼف ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﻻدﺳﺖ و ﭘﺎﻳﻴﻦدﺳﺖ (Z1 − Z2) ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﻣﺠﺎز در ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ ﺑﺎﺷﺪ.

2- ﻃﻮل ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻪ و اﻧﺪازه ﻗﻄﺮ ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد.

3- اﻧﺪازه ﻗﻄﺮﻫﺎی اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺮای ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻪ واﻗﻊ ﺑﺮ ﺷﻴﺐ ﺳﺮﺑﺎﻻﻳﻲ و ﺳﺮﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه‌ای ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺣﺎﺻﻠﻪ در دو ﻗﻄﻌﻪ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ 33-3 ﺻﺪق ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از اﺧﺘﻼف ﻓﺸﺎر ﻣﺠﺎز در ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ راﺑﻄﻪ (28-3) ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ :

(ΔHm) a = اختلاف فشار مجاز در هر قطعه لوله رابط (متر)

Zm = ارتفاع محل تقسیم آب در ورودی لوله رابط (متر))

4- ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺎﻻ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻟﻮﻟﻪ راﺑﻂ آﻧﻘﺪر ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﺮار ﮔﺮدد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ارزانﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺎدﻻت 34-3 و 35-3 در ﻣﻮرد آن ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ.